درمان مؤثر آندومتریوز: روش‌ها و رویکردهای نوین پزشکی

از هر ده نفر یک نفر با بیماری آندومتریوز  درگیر است. این بیماری را می توان یک بیماری هورمونی و التهابی قلمداد کرد. درمان آندومتریوز  نیازمند یک رویکرد چند وجهی و ترکیبی است. برای درمان این بیماری پزشکان از درمانهای دارویی استفاده میکنند. در مواردی که درمان دارویی آندومتریوز  پاسخ ندهد ممکن است پزشک اقدام به درمانهای تحاجمی تر مانند عمل لاپاراسکوپی کند. درمان این بیماری مستلزم یک برنامه ریزی دقیق توسط یک پزشک مجرب و حاذق است. انتخاب یک پزشک مناسب برای یک درمان هدفمند و بهترین نتیجه گیری فاکتور اول محسوب می گردد. در ادامه به توضیح انواع روشهای درمان و تشخیص این بیماری خواهیم پرداخت. اگر تمایل به اطلاعات دقیق در مورد آندومتریوز دارید می توانید مقاله آندومتریوز: علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان را مطالعه نمایید.

فهرست مطالب

• • روش‌های تشخیص آندومتریوز
  • درمان‌های دارویی آندومتریوز
  • درمان‌های جراحی آندومتریوز
  • درمان‌های طبیعی و حمایتی
  • پیشگیری و پیگیری پس از درمان
  • سوالات متداول
  • جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
  • منابع

روش‌های تشخیص آندومتریوز

معاینه بالینی و سونوگرافی ترانس‌واژینال

اولین قدم برای درمان آندومتریوز معاینه بالینی است. پزشک با لمس اعضای بدن و معاینه دقیق و بررسی میتواند به نتایج مهمی دست پپیدا کند. این مرحله به عنوان قدم اول به شمار می آید.باید گفت که در این معاینه دقت پزشک و تجربه نقش بسزایی را ایفا می نماید.

مرحله بعد انتخاب روشهای تصویر برداری کم تحاجمی است. سونوگرافی ترانس‌واژینالیک یک ابزار قابل اعتماد برای تشخیص است. تحقیقات نشان میدهد که این روش تا ۸۵ درصد قابل اعتماد است. پزشکان از این روش خصوصا برای تشخیص کیستهای آندومتریوزی و ضایعات عمیق لگن استفاده می کنند. توجه داشته باشید که در این روش تجربه و تخصص اپراتور نقش بزرگی دارد.

نقش MRI در ارزیابی شدت بیماری

در برخی موارد نتایج سونوگرافی نا مشخص و یا مبهم است. همچنین در شرایط خاص مانند ضایعات عمیق مثل درگیری روده، مثانه MIR برای تشخیص استفاده می شود. به طور کل MRI به دلیل وضوح بالا در ارزیابی وسعت بیماری و نفوذ عمیق آن مورد استفاده قرار می گیرد.

برخی از پزشکان توصیه می کنند، برای تشخیص دقیق تر از روش ترکیبی MRI و سونوگرافی ترانس واژینال استفاده شود.

لاپاراسکوپی به عنوان استاندارد طلایی تشخیص

می توان گفت که دهها است که پزشکان لاپاراسکوپی  تشخیصی با نمونه برداری را به عنوان استاندارد طلایی تشخیص آندومتریوز قلمداد می کنند. دقت این روش به بالاتر از ۹۰ درصد می رسد. با این حال توصیه می شود این روش زمانی انجام شود که در روشهای کم تحاجمی تر نتیجه قابل اعتماد به دست نیامده است.

درمان‌های دارویی آندومتریوز

درمان‌های هورمونی شامل قرص‌های ضدبارداری و متوقف کننده هورمونهای جنسی

برای درمان آندومتریوز یکی از روشهای مهم و موثر روشهای هورمونی هستند. یکی از رهکارها استفاده از قرص های ضد بارداری برای مهار تخمک گذاری و کاهش سطح استروژن است. این فرآیند باعث محدود شدن فعالیت بیماری می شود. نتیجه این فرآیند کاهش رشد بافتهای بیماری زا و کم شدن التهاب است.

کاربرد داروهای سرکوب کننده هورمونهای جنسی پایین آوردن سطح استروژن است. این کاهش باعث کنترل التهاب و تسهیل روند بهبودی در بیمار می شود.

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

از این دسته از داروها برای کنترل دردهای لگنی استفاده می شود. این داروها سطح برخی از آنزیم ها در بدن را کاهش می دهند، در نتیجه درد و التهاب در بدن کنترل می شود. توجه داشته باشید که استفاده از این داروها راهکار درمانی قطعی نیست و حتما باید با دستور پزشک مورد استفاده قرار گیرند.

پیشرفت های جدید دارویی در مهار بیماری

در سالهای اخیر داروهای جدیدی توسط دانشمندان تولید شده اند. این دارو ها سطح هورمون استروژن را کنترل می کنند. این دارو ها درمانهای نسل جدید هستند. این دورها به کم شدن درد و همینطور کند کردن روند بیماری کمک می کنند. با این حال هیچ دارویی برای درمان قطعی آندومتریوز وجود ندارد و تمام داروها منجر به کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری می شوند.

درمان‌های جراحی آندومتریوز

جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن ضایعات آندومتریوزی

این بیماری در برخی از موارد به دارو درمانی پاسخ نمی دهد. همچنین ممکن است ضایعات عمیق و گستره باشد، در چنین شرایطی عمل لاپاراسکوپی گزینه اصلی به شمار می آید. روش لاپاراسکوپی علاوه بر کم تحاجمی بودن مزایای زیادی دارد. این روش میتواند باعث کاهش درد، بهبود در کیفیت زندگی می شود. در برخی موارد عمل لاپاراسکوپی می تواند باعث افزایش شانس بارداری شود.

مزایا و خطرات جراحی در مقایسه با درمان دارویی

اگر بخواهیم در مورد مزایای جراحی صحبت کنیم میتوان گفت اثرات سریعتر در کاهش درد، امکان بررسی دقیق تر ضایعات و رفع مشکل ناشی از ضایعات جزو مزایا هستند. از طرفی این جراحی می تواند مشکلاتی مانند چسبندگی بعد از عمل لاپاراسکوپی و کاهش ذخیره تخمدان را ایجاد کند.

جراحی‌های تکمیلی در موارد شدید یا مقاوم به درمان

در شرایطی كه ضایعات عمیق لگنی (مثلاً درگیرى روده، مثانه، حالب) وجود داشته باشد یا بیماری به درمان‌های قبلی مقاوم باشد، ممكن است جراحی‌های تکمیلی لازم شوند. این شامل برداشت كامل اندومتریوماها، دیسكسیون چسبندگی‌های وسیع یا حتی روش‌های بازتر (لاباراتومی) است. انتخاب این روش‌ها معمولاً نیازمند تیم جراحی با تجربه، تصویربرداری دقیق پیش از عمل و برنامه‌ریزی دقیق است؛ زیرا احتمال عوارض و پیچیدگی‌ها در این بیماران بیشتر است.

درمان‌های طبیعی و حمایتی

نقش تغذیه ضدالتهابی در کاهش علائم

شاید جالب باشد که بدانید، راهکارهای ساده ای وجود دارد که ممکن است در التیام این بیماری پیچیده به بیمار کمک کند. یک فاکتور که نقش مهمی در کاهش التهاب و تسکین درد دارد، رژیم غذایی است. غذاهایی مانند میوه ها و سبزیجات تازه، ماهی های پر چرب، مغزها و روغن زیتون منجر به کاهش مواد التهابی در بدن می شوند. این غذاها که به غذاهای ضد التهابی معروفند منجر به تسکین درد می گردند.

از مصرف زیاد قند، غذاهای فراآوری شده و گوشت های قرمز سنگین تا جای ممکن خودداری شود.

طب مکمل شامل فیزیوتراپی، یوگا و طب سوزنی

در کنار درمان توسط یک پزشک بیمار می تواند از طب مکمل نیز استفاده کند. فیزوتراپی لگن تنشهای عضلانی را کم می کند. یوگا و تمرینات کششی عضلات لگن را تقویت کرده و درد را کم می کند. طب سوزنی با آزاد کردن مواد مخدر طبیعی در بدن باعث التیام درد و آرامش می شود.

اهمیت کنترل استرس در بهبود وضعیت بیمار

استرس خصوصا به شکل مزمن می تواند التهاب را افزایش دهد. افزایش التهام مساوی است با تشدید درد در بیمار. استفاده از تکنیک های مدیتیشن و کنترل تنفس و روان درمانی علائم بیماری را کاهش دهد. و این تمرینات کفیت زندگی را در بیمار ارتقا میدهد. توجه داشته باشید که این موارد درمان آندومتریوز نیستند و صرفا به عنوان درمانهای کمکی به حساب می آیند.

پیشگیری و پیگیری پس از درمان

اقدامات پیشگیرانه برای کاهش عود بیماری

بعد از درمان آندومتریوز احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد. خصوصا بیمارانی که ضایعات شدید را پشت سر گذاشته اند.پس از جراحی غالبا پزشک معالج از درمانهای هورمونی به منظور جلوگیری از رشد مجدد بافتها استفاده می کند. همچنین تغییر سبک زندگی مانند استفاده از تغذیه ضد التهابی، اجتناب از سیگار کشیدن و مصرف الکل به کاهش خطر عود کمک می کند.

برنامه‌های پیگیری منظم و پایش علائم پس از درمان

پیگیری منظم پس از درمان برای ارزیابی اثر درمان و شناسایی زودهنگام عود بسیار اهمیت دارد. این پیگیری معمولاً شامل ویزیت‌های دوره‌ای با پزشک، معاینات بالینی و تصویربرداری در صورت نیاز است. بیماران باید علائم جدید یا تشدید شده درد لگن، خونریزی غیرعادی یا مشکلات گوارشی را به پزشک گزارش دهند تا اقدامات درمانی سریع انجام شود. همچنین آموزش بیمار در مورد شناخت علائم هشداردهنده و مدیریت سبک زندگی بخشی از برنامه پیگیری است. مطالعات نشان داده‌اند که پیگیری منظم می‌تواند کاهش شدت عود و بهبود کیفیت زندگی بیماران را به دنبال داشته باشد.

سوالات متداول

جمع بندی

آندومتریوز یک بیماری مزمن و دشوار است. با این حال با مراجعه به یک پزشک حرفه ای می توان این بیماری را کنترل کرد. درمانهای دارویی مخصوصا از نوع هورمونی می توان نقش اساسی در کنترل بیماری و عوارض جانبی آن داشته باشد. جراحی لاپاراسکوپی در موارد پیشرفته یک انتخاب موثر است. پیگیری منظم پس از درمان برای پایش علائم و ارزیابی پاسخ درمانی ضروری است. هدف اصلی درمان آندومتریوز، نه تنها کاهش درد، بلکه حفظ عملکرد باروری و بهبود سلامت جسمی و روانی بیمار است.

منبع

Mayo Clinic. Endometriosis – Symptoms and Causes

Baușic A et al., “Transvaginal Ultrasound vs. Magnetic Resonance Imaging …” 2022.